Seneca Medea, Phaedra, Trojaanse vrouwen

Lucius Annaeus Seneca speelt een centrale rol in de Romeinse literatuur en politiek. Als auteur van veel gelezen en vertaalde filosofische brieven en psychologische traktaten is hij een vermaard pleitbezorger van stoicijnse deugden als gelijkmoedigheid, mildheid en gemoedsrust. Tot in de huidige eeuw staat hij te boek als de filosoof van de redelijkheid, op wie emoties geen enkel vat hebben. Maar de tragedies van Seneca verbeelden juist het tegengestelde: ze zijn doordesemd van de politieke werkelijkheid en waanzin van het keizerlijke Rome in de eerste eeuw. De uitzinnige wreedheid van keizer Nero, wiens politiek adviseur hij was, is symbool geworden van Seneca’s tragedies: een kolkende poel van onbeheerste emoties in het decor van een absurde en redeloze wereld. De woede van Medea, de gekweldheid van Phaedra, de vernedering van de Trojaanse vrouwen: Medea, Phaedra en Trojaanse vrouwen vormen een klassiek theater van de wreedheid. Wrok, wraakzucht en misbruik worden in een overrompelende beeldenrijkdom over het gruwende publiek uitgestort. In de traditie keren de tragedies van Seneca in wisselende gedaantes weer: bij Shakespeare en Sarah Kane, bij Vondel en Hugo Claus, bij Sylvia Plath en Antonin Artaud.

Weinig anderen dan Piet Schrijvers kunnen zich met zoveel dichterlijk vermogen wagen aan het vertalen van Seneca’s tragedies, als geen ander beheerst hij de vele registers van de Latijnse poëzie. Schrijvers’ oeuvre van vertalingen uit het Latijn – Lucretius, Horatius, Vergilius – is bekroond met de Martinus Nijhoff prijs, de belangrijkste Nederlandse onderscheiding voor vertalers.

Piet Schrijvers (1939) is vertaler en essayist, emeritus hoogleraar Latijnse taal- en letterkunde (Leiden) en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Hij is ook de vertaler van Vergilius’ Georgica, Aeneas, Horatius’ Verzamelde gedichten en Lucretius’ De natuur van de dingen.

....

Van Middelaar
Politicide
De moord op de politiek in de Franse filosofie

Meer nog dan het veelgeprezen Passage naar Europa leest Luuk van Middelaars debuut Politicide. De moord op de politiek in de Franse filosofie als ’een filosofische whodunnit’. De uit Rusland geëmigreerde filosofieprofessor Alexandre Kojève speelt de hoofdrol. Met zijn weergaloze colleges over Hegel in het Parijs van de jaren 1930 zou hij de Franse filosofie beslissend beïnvloeden. In de collegebanken zat vrijwel de hele nieuwe generatie Franse intellectuelen, Maurice Merleau-Ponty, Jean-Paul Sartre, Raymond Aron, Georges Bataille, Jacques Lacan, Raymond Queneau en André Breton. Tot aan de zogeheten ’Nieuwe filosofen’, aangevoerd door de ’witgebloesde denker’ Bernard-Henri Lévy, heeft de diepingrijpende invloed van Kojève de Franse politieke filosofie in een spagaat gebracht tussen terreur en utopie.

In Politicide beschrijft Luuk van Middelaar de moord op de politiek in de Franse filosofie in de periode dat de Franse filosofie wereldomspannende invloed kreeg, van 1945-1989. Het is een ontmaskerend en onthullend betoog, dat een haarscherp beeld geeft van de intense ideeënstrijd tussen filosofie en politiek.

Van Middelaars aanklacht tegen de moord op de politiek in de Franse filosofie leest niet alleen als een meeslepende geschiedenis, maar ook als een aanstekelijke lofzang op de politiek. Van Middelaar ijkt hier voor het eerst zijn begrip van de homo politicus dat hij mede dankt aan Machiavelli, de eerste politiek filosoof: ’het goede is niet altijd en overal hetzelfde.’

Luuk van Middelaar (1973) is filosoof en historicus. Hij studeerde in Groningen en Parijs. Sinds zijn debuut Politicide (1999), bekroond met de prestigieuze Prix de Paris, verwierf de ’toonaangevend politiek filosoof’ een invloedrijke stem in het publieke debat. Vanaf 2000 was hij politiek adviseur in Brussel en in Den Haag. Kort na publicatie van De passage naar Europa (2009)werd Luuk van Middelaar speechwriter en politiek adviseur van Herman Van Rompuy, de voorzitter van de Europese Raad. Zelden zat de geschiedenis van Europa zo dicht aan tafel naast haar toekomst!